WPROWADZENIE / ÚVOD
|
Projekt CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000074 TERDUMP Współpraca VSB-TUO/GIG Kce w badaniach zapożarowanych hałd po obu stronach wspólnej granicy.
Wybór partnera Projekt wynika z potencjału synergii współpracy międzyinstytucjonalnej, istniejącej pomiędzy VSB Uniwersytetem Technicznym w Ostrawie oraz Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach. Potencjał tej wzajemnej współpracy międzyinstytucjonalnej pomiędzy VŠB-TUO i GIG Katowice był już w pełnym zakresie przedstawiony i zweryfikowany podczas pomyślnie zakończonej realizacji projektu CZ.3.22/1.2.00/12.03398 “Ocena stężenia WWA i metali ciężkich na powierzchni zwałowisk i na terenach przemysłowych” (PAHMET, 2013-2015). Współpraca przy realizacji tego projektu okazała się być wysoce efektywna i znacząca. Oba podmioty, tak GIG jak i VSB-TUO dysponują wysoko wykwalifikowanym personelem oraz laboratoriami wyposażonymi w nowoczesną aparaturę na najwyższym światowym poziomie, co umożliwia wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy zespołami badawczymi obu ośrodków. Obecnie realizowany projekt zakłada dalsze zintensyfikowanie korzystnej współpracy obu instytucji. Rozwiazywany problem Współpraca międzyinstytucjonalna koncentruje się na wspólnym monitorowaniu i analizie aktywnych termicznie hałd i składowisk powęglowych w regionach Ostrawy i Górnego Śląska (PL). Na tej podstawie zostanie przeprowadzona ocena ryzyka pod względem emisji pyłów i gazów, które są szkodliwe dla jakości powietrza na obszarach przygranicznych. Projekt wynika z wniosków i zaleceń projektu CZ.3.22/1.2.00/12.03398 Ocena stężeń PAH i metali ciężkich na powierzchni hałd i obiektów przemysłowych. (PAHMET 2013-15). Problematyka aktywnych termicznie hałd i składowisk powęglowych jest bardzo aktualna po obu stronach granicy polsko-czeskiej. Główną przyczyną jest występowanie wysypisk odpadów pogórniczych, zlokalizowanych zarówno w okolicach Ostrawy, jak i na Górnym Śląsku po polskiej stronie granicy. Przy jakielkowiek ingerencji w korpus składowiska (np. wydobywanie kruszyw, ich remediacja itp.) dochodzi do ponadnormatywnych emisji cząstek pyłu i gazów. Ponadto na cząstkach pyłu są absorbowane wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, w wielu przypadkach rakotwórcze. Te emisje do atmosfery stanowią znaczne potencjalne zagrożenie dla jakości powietrza, a tym samym dla zdrowia ludności w regionach przygranicznych i to nie tylko w bliskiej odległości od składowisk. Na tą problematykę oraz na potrzebę monitorowania termicznie czynnych składowisk pogórniczych wskazywały wnioski i zalecenia z niedawno pomyślnie zrealizowanego projektu PAHMET. Cel projektu Główny cel projektu wynika z konieczności rozwiązania niebezpiecznego problemu zapożarowanych i aktywnych termicznie hałd po obu stronach granicy polsko-czeskiej, wspólnie przez ekspertów czeskich i polskich. Jest nim zatem dalszy rozwój i pogłębienie współpracy międzyinstytucjonalnej pomiędzy dwoma naukowymi jednostkami badawczymi – VSB – TU w Ostrawie oraz Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach. Cel projektu jest więc zgodny z osią priorytetową 4: “Współpraca między instytucjami i społecznościami“, oraz z celem specyficznym 4.1: “Intensyfikacja współpracy między instytucjami i społecznościami w regionach przygranicznych“. Jego realizacja nie tylko podejmuje drażliwy problem emisji z termicznie czynnych hałd i składowisk, z wylorzystaniem porównywalnych metod i procedur, ale także pozwoli zaproponować procedury eliminacji zagrożeń dla środowiska i dla zdrowia ludzi, które to procedury będą jednolite i do zaakceptowania przez grupy docelowe w obu krajach. Wymóg prowadzenia badań procesów zachodzących w hałdach i składowiskach, wynika z rzeczywistych potrzeb ich zarządzców (DIAMO PP oraz PGG SA), z którymi były konsultowane na etapie przygotowania projektu. Wyniki i wnioski uzyskane w trakcie realizacji projektu zostaną im przekazane celem wykorzystania w zarządzaniu hałdami i składowiskami (kontrola zapożarowania, gaszenie itp.) i w ingerencji w nie (pozyskiwanie materiałów). Pozwoli to ograniczyć do minimum niebezpieczne emisje cząsteczek pyłu i gazów. Realizowane zadania
Zarządzanie wspólną koordynacją wszystkich działań w projekcie, odpowiedzialność za osiągnięcie wyników projektu.
Promocja projektu w stosunku do grup docelowych.
Współpraca pomiędzy poszczególnymi zespołami badawczymi Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie i GIG Katowice w opracowaniu jednolitych metod pomiaru i pobierania próbek w terenie, monitorowania, przygotowania próbek oraz własnych procedur analitycznych w celu zgodności wyników uzyskanych w pracowniach obu partnerów. Koordynacja w realizacji poszczególnych prac terenowych i laboratoryjnych, która będzie realizowana poprzez wspólne uczestnictwo przedstawicieli obu partnerów.
Współpraca pomiędzy zespołami badawczymi na Uniwersytecie Technicznym w Ostrawie i GIG w Katowicach koncentrować się będzie na ujednoliceniu wspólnych procedur oceny wyników i przetwarzania danych, realizowana będzie poprzez wspólne uczestnictwo przedstawicieli obu partnerów w ich miejscach pracy. Odpowiedzialność za dane czynności spoczywać będzie na badaczach danej specjalności dotyczącej modelowanía i interpretacji danych i będzie nadzorowana przez odpowiedzialnego badacza partnera wiodącego w dniach kontrolnych.
W ramach działania zostanie zrealizowana bliska współpraca przy realizacji wszystkich elementów obowiązkowej promocji projektu. W ścisłej współpracy zostaną zorganizowane dwa warsztaty zaznamiające grupy docelowe projektu z wynikami projektu, jeden po stronie polskiej i drugi (finalny) po stronie czeskiej. Inne sposoby i formy zaznajamiania grup docelowych projektu z jego wynikami i wnioskami (wystąpienia w mediach, wspólne strony internetowe itp.), również będą koordynowane. Współprafca transgraniczmna Kwestie wpływu poszczególnych źródeł zanieczyszczeń powietrza były dotychczas traktowane oddzielnie po obu stronach wspólnej granicy. Obecnie większy nacisk został położony na wspólne badania i wyniki polskich oraz czeskich instytucji, które byłyby uzyskiwane według tej samej metodologii i jednolitej procedury badań. Zapożarowane hałdy i ich negatywny wpływ na jakość powietrza są wspólnym problemem po obu stronach granicy. Problem ten można z powodzeniem rozwiązać jedynie za pomocą wspólnych działań z wykorzystaniem porównywalnych metod. Dzięki proponowanej współpracy w ramach projektu uzyskane wyniki będą dostępne dla podmiotów i odpowiedzialnych ośrodków decyzyjnych po obu stronach granicy. Kluczową wartością dodaną proponowanego projektu jest wykorzystanie jego wyników przez właścicieli lub zarządców termicznie aktywnych składowisk po stronie czeskiej i polskiej, w pracach związanych z ingerencją w nie, w celu zmniejszenia ryzyka emisji. Wspólny projekt VSB-TUO i GIG Katowice stanowi istotny wkład w tworzenie nowych relacji w przygranicznym obszarze polsko-czeskim i w rozwój kontaktów transgranicznych. Dzięki temu jeszcze bardziej pogłębi się współpraca ludzi i profesjonalnych zespołów badawczych z obu współpracujących instytucji. Rozwój i późniejsze wykorzystanie wspólnych procedur i metodologii znacząco przyczyni się do zmniejszenia różnic w podejściu do rozwiązywania problemów badawczych. Wspólne rekomendacje i propozycje rozwiązań dodatkowo prowadzić będą do uzyskania podobnych instrumentów legislacyjnych po obu stronach granicy. Niepomijalnym efektem projektu będzie poszerzenie osobistych kontaktów pracowników obu instytucji oraz eliminowanie bariery językowej. Grupy docelowe i oddziaływania transgraniczne
Można oszacować, że grupy docelowe będą liczyć od tysięcy do dziesiątków tysięcy osób. Wyniki projektu zostaną wykorzystane na poziomie centralnym w ramach istniejącej międzyrządowej grupy roboczej rozpatrującej kwestie ochrony powietrza, a także w działaniach o zasięgu regionalnym i lokalnym. Posłużą one również podmiotom samorządowym i przedsiębiorstwom zaangażowanym w nadzór i eksploatację aktywnych termicznie hałd i składowisk w procedurach i decyzjach dotyczących ochrony powietrza. Oprócz tego, że wyniki projektu będą namacalnym rezultatem współpracy, zostaną one udostępnione zainteresowanym organizacjom pozarządowym i grupom wsparcia wspólnot na pograniczu Czech i Polski. |
Projekt CZ.11.4.120/0.0/0.0/15_006/0000074 TERDUMP Spolupráce VŠB-TUO/GIG Katowice na průzkumu hořících hald na obou stranách společné hranice.
Volba partnera Projekt vychází ze synergického potenciálu stávající spolupráce mezi Vysokou školou báňskou – Technickou univerzitou Ostrava (VŠB-TUO) a Hlavním báňským institutem (GIG, resp. GIG Katowice) v Katovicích. Řešený problém Meziinstitucionální spolupráce je zaměřena na společné monitorování a analýzu termicky aktivních odvalů a hald po těžbě uhlí v regionech Ostravska a Horního Slezska (PL). Na základě tohoto bude provedeno posouzení rizika z hlediska emise prachu a plynů, které zhoršují kvalitu ovzduší v příhraničních oblastech. Projekt vychází z doporučení a závěrů projektu CZ.3.22/1.2.00/12.03398 Hodnocení koncentrací PAU a těžkých kovů na povrchu odvalů a v okolí průmyslových podniků (PAHMET 2013-15). Cíl projektu Hlavní cíl projektu vyplývá z potřeby řešit rizikovou problematiku hořících a termicky aktivních odvalů na obou stranách polsko-české hranice společnými silami českých a polských odborníků. Je jím tedy další rozvoj a prohlubování meziinstitucionální spolupráce mezi dvěma vědecko-výzkumnými subjekty, kterými jsou Vysoká škola báňská – Technická univerzita Ostrava a Hlavní Báňský Institut v Katovicích. Cíl projektu je tak v souladu s 4. Prioritní osou: Spolupráce institucí a komunit, a rovněž v souladu se specifickým cílem 4.1: Zintenzivnění spolupráce institucí a komunit v příhraničních regionech. Jeho naplnění umožní nejen řešit a vyhodnotit ožehavý problém emisí termicky aktivních hald a odvalů srovnatelnými metodami a postupy, ale i navrhnout takové postupy eliminace jejich rizik pro okolní prostředí a zdraví obyvatelstva, které budou jednotné a akceptovatelné cílovými skupinami obou států. Realizované aktivity • Řízení projektu: Řízení společné koordinace všech aktivit a činností projektu, odpovědnost za splnění výstupů projektu. Přeshraniční spolupráce K otázkám vlivu jednotlivých zdrojů znečištění ovzduší bylo dosud na obou stranách společné hranice přistupováno rozdílně. V poslední době je stále více kladen důraz na společné výsledky (výzkumy) polských a českých institucí, které by byly získány podle stejné metodiky a jednotného postupu. Hořící odvaly a jejich riziko pro kvalitu ovzduší je společným fenoménem pro území na obou stranách hranice a úspěšně je možno jej řešit jen díky společnému postupu a srovnatelným metodám. Díky navrhované spolupráci v rámci projektu budou dosažené výsledky dostupné pro subjekty a odpovědná rozhodovací centra na obou stranách hranice. Klíčovou přidanou hodnotu navrhovaného projektu je pak využití jeho výsledků majiteli správci termicky aktivních odvalů na české i polské straně při jakékoliv manipulaci s nimi s cílem snížit emisní rizika. Cílové skupiny a přeshraniční dopad • Občané a komunity společného regionu včetně nevládních organizací. Lze odhadnout, že dotčené cílové skupiny budou celkem čítat jednotky až desítky tisíc osob. Výsledky projektu budou použity na centrální úrovni v rámci existující mezivládní pracovní skupiny jednající o problematice ochrany ovzduší, stejně jako v oblasti této ochrany s regionálním a místním dosahem. Budou také sloužit samosprávným subjektům a firmám, zabývajících se dohledem nebo provozem termicky aktivních odvalů a hald pro postupy a rozhodování ohledně ochrany ovzduší. Kromě toho, že výstupy projektu budou hmatatelným výsledkem spolupráce, budou zpřístupněny pro zainteresované nevládní organizace a podpůrné skupiny komunit v příhraniční oblasti České a Polské republiky. |
|
